Ο παλιατζής

παλιατζής

Ο παλιατζής είναι μια από τις εικόνες που σήμερα ξεθωριάζουν. Στην αρχική του μορφή εντασσόταν στους γυρολόγους, τους πραματευτάδες. Ήταν έμπορος. Και μάλιστα δεινός έμπορος. Από τη μια έπρεπε να περιφέρεται μέσα σε κάθε λογής γειτονιά, να συναναστρέφεται με όλο τον κόσμο (εύπορο και φτωχολογιά) και να συναλλάσσεται μαζί τους και από την άλλη έπρεπε να κατάφερνε την καλύτερη τιμή αγοράς και την καλύτερη επιλογή εμπορεύματος. Αγόραζε παλιά έπιπλα, παλιά αντικείμενα, συσκευές και κυρίως παλιά ρούχα. Οτιδήποτε είτε κάποιος το αντικαθιστούσε με καινούριο, είτε η ανάγκη τον έκανε να το πουλήσει. Ήταν απαραίτητο να διαθέτει εμπορικό μάτι για να διακρίνει τι άξιζε και πόσο άξιζε. Ακόμη έπρεπε να ήταν παζαρευτής καλός, να πετύχαινε την καλύτερη δυνατή τιμή αγοράς. Να είναι και οξύς χαρακτήρας και διαλλακτικός, να εκτιμάει την θέση του έτερου συναλλασσόμενου και να έχει πειθώ. Τα παραπάνω τον καθιστούσαν αντιπαθή, αλλά αναγκαίο. Τα εμπορεύματά του τα συνέλεγε – προμηθευόταν από τον κόσμο και τα πουλούσε στον κόσμο. Διέθετε κατάστημα, το λεγόμενο “παλαιοπωλείο” και όχι παλιατζίδικο, όπου εξέθετε και πουλούσε την πραμάτεια του. Σαν καλός έμπορος, ήξερε ότι με ένα κατάστημα θα πετύχαινε καλύτερη τιμή πώλησης και θα αποδέσμευε το εμπόρευμα από την προέλευση του. Πολλά από τα εμπορεύματα του απαιτούσαν και μια στοιχειώδη μεταποίηση, όπως τα τρύπια ρούχα, τα φθαρμένα κτλ. Ποτέ δεν ήταν γυρολόγος ως πωλητής.

Επίσης ήταν και καλός ντελάλης. Η παρουσία στις γειτονιές έπρεπε να γινόταν άμεσα αντιληπτή. Αρχικά ήταν πεζός κρατώντας ένα σακί, όπου στοίβαζε τα μικροπράματα και κυρίως τα ρούχα. Μετά εμφανίζεται και με κάρο και αργότερα και με μοτοσικλέτα, τρίκυκλη. Κατόπιν αποκτάει και φορτηγάκι. H υπερσυγκέντρωση πληθυσμού στα αστικά κέντρα σε συνδυασμό με την οικονομική κατάσταση τους, αποτέλεσε μια αστείρευτη πηγή προμήθειας, αλλά και διάθεσης των εμπορευμάτων του. Η καταξίωση του φαίνεται από το γεγονός ότι σε όλες τις κεντρικές αγορές διαμορφώνονται χώροι συγκέντρωσης παλαιοπωλείων. Τα δε παλαιοπωλεία σύντομα διαχώρισαν τη θέση τους από τον παλιατζή. Οι συναλλαγές πλέον γίνονταν στο κατάστημα. Όποιος ήθελε κάτι να πουλήσει θα πήγαινε εκεί, όπου μπροστά στο δέος ενός καταστήματος θα βρισκόταν σε ακόμα δυσκολότερη θέση. Η δε πώληση και ο όγκος δουλειάς απαιτούσε την πλήρη επικέντρωση του καταστηματάρχη σε αυτό. Έτσι ο παλιατζής γίνεται παλαιοπώλης. Στις δε τάξεις των παλιατζήδων, εισέρχονται άλλοι μεταλλάσοντάς το σταδιακά.

Ο καταστηματάρχης παλαιοπώλης απαξιώνει το παρελθόν του και διαχωρίζει την θέση του από κάθε λογής περιπλανώμενο γυρολόγο. Στο μοναστηράκι, στην Αθήνα η έκφραση: “…άμα δεν σου κάνει η τιμή, να πας στους μαύρους…”, είναι ενδεικτική. “Μαύρους” έλεγαν όλους τους άλλους γυρολόγους, που ήταν και πιο σκούροι εξαιτίας της φύσης της δουλειάς τους. Πολλές φορές στήναν και πάγκους κοντά στα παλαιοπωλεία. Η τύχη το έφερε έτσι που στις μέρες μας, αυτοί αντικαταστήθηκαν από πραγματικούς μαύρους. Η ίδια έκφραση μπορεί να διατυπώνεται και στις μέρες μας, κυριολεκτώντας.

Από τους πιο γνωστές αγορές με παλαιοπωλεία ήταν το Γιουσουρούμ. Πρόκειται για την περιοχή της πλατείας Αβησσυνίας. Ο εβραϊκής καταγωγής Νώε Γιουσουρούμ ή Γιεσουρούμ με την οικογένεια του, ήρθε το 1863 από τη Σμύρνη και εγκαταστάθηκε στο Μοναστηράκι ως παλαιοπώλης μαζί με άλλες οικογένειες ομοθρήσκων του. Το 1922 ιδρύθηκε και το σωματείο παλαιοπωλών “Οι Αγ. Απόστολοι”. Πρώτος πρόεδρος του σωματείου ήταν ο εβραϊκής καταγωγής Γιουσουρούμ, της οικογένειας που αναφέραμε. Κατά τον Γιώργο Σωτ. Δαμιανό (24ΓΡΑΜΜΑΤΑ) η περιοχή ονομάστηκε έτσι από τον Νώε Γιουσουρούμ και απόγονός του ήταν αυτός που διατέλεσε μετέπειτα πρόεδρος του σωματείου. Άλλοι θεωρούν ότι η περιοχή πήρα το όνομα από τον πρόεδρο του σωματείου. Το πιο πιθανό είναι ο Δαμιανός να έχει δίκιο. Η εβραϊκή λέξη είναι Γιεσουρούμ και σημαίνει «άνθρωπος του Γιαχβέ». Το σωματείο γιορτάζει κάθε 30 Ιουνίου όπου είναι και η εορτή των Αγ. Αποστόλων και μάλιστα τη συγκεκριμένη ημέρα γίνεται και η λιτανεία και περιφορά της εικόνας των Αγ. Αποστόλων και αμέσως μετά τελειώνει η γιορτή με κεράσματα και ποτό στη πλατεία Αβησσυνίας.

Σε κάθε χώρα θα συναντήσετε περιοχές με πραγματική αγορά παλαιών αντικειμένων (στο Λονδίνο: το portobello, στη Ρώμη: την porta Portese, στο Παρίσι: την Porte de Clignancourt.

πηγή: λαογραφικές απόπειρες…

 

tainies

Αλίμονο στους νέους (1961)

Το παιδί της πιάτσας (1961)

Ένας ήρωας με παντούφλες (1958)

 

tragoudia

“Ο παλιατζής”, στίχοι: Δημήτρης Γκούτης, μουσική: Αντώνης Ρεπάνης, πρώτη εκτέλεση: Στράτος Διονυσίου

 “Αγοράζω παλιά”, “στίχοι: Σέβη Τηλιακού, μουσική: Black Blood, πρώτη εκτέλεση: Λάκης Τζορντανέλλι